Όρια στα παιδιά για υγιή ανάπτυξη

Όρια στα παιδιά: Πως βάζω όρια στο παιδί.

Γιατί χρειάζονται τα όρια στα παιδιά;

Τα παιδιά έχουν ανάγκη τα όρια, καθώς τους προσφέρουν την ασφάλεια ότι βρίσκονται υπό την προστασία και την καθοδήγηση του γονέα. Αυτό έχει θετικό αντίκτυπο στην ηρεμία τους και στη συμπεριφορά τους και συμβάλλει στην υγιή ψυχοσωματική τους ανάπτυξη και στην εύκολη προσαρμογή τους σε οποιοδήποτε περιβάλλον προϋποθέτει κανόνες.

Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν με όρια μαθαίνουν να παίρνουν σωστές αποφάσεις για τη ζωή τους, καθώς προβλέπουν τις συνέπειες των επιλογών τους, ενώ, τα παιδιά τα οποία μεγαλώνουν ανεξέλεγκτα, όταν βρεθούν μόνα τους, δεν έχουν όρια και δεν μπορούν να πάρουν σωστές αποφάσεις, θέτοντας τον εαυτό τους σε κίνδυνο.

Πώς βάζω όρια στο παιδί;

Τα όρια αφορούν, κυρίως, τον ύπνο, τη διατροφή, τη μελέτη, τις εξόδους, την αρνητική συμπεριφορά, τη χρήση οθονών κ.α.. Τα όρια, που βάζουμε στο παιδί, πρέπει να είναι συγκεκριμένα και ξεκάθαρα. Πρέπει, επίσης, να τηρούνται με συνέπεια και συνέχεια και από τους δύο γονείς.

Στην οριοθέτηση του παιδιού μπορεί να βοηθήσει να:

• Αποτελώ πρότυπο. Έχω όρια κι εγώ η ίδια στη διατροφή μου, στη συμπεριφορά μου κ.α..
• Τηρώ μία ρουτίνα στην καθημερινότητά του.
• Βάζω όρια στο παιδί από την αρχή ενός νέου ξεκινήματος, ώστε το παιδί να εκλάβει το όριο ως δεδομένο. Για παράδειγμα, αν θέλω το παιδί μου να τρώει υγιεινό κολατσιό στο σχολείο, από την πρώτη κιόλας μέρα του δίνω υγιεινό κολατσιό. Αν του δώσω τις πρώτες μέρες μία ανθυγιεινή λιχουδιά, δύσκολα θα δεχτεί το υγιεινό κολατσιό.
• Δίνω οδηγίες στο παιδί αποτελεσματικά.

Προσοχή! Η διαφορετική αντιμετώπιση από τους δύο γονείς, όπως και η μη σταθερότητα των ορίων δημιουργεί σύγχυση στο παιδί και μπορεί να οδηγήσει μέχρι και στην εκδήλωση ψυχικών διαταραχών.

Πως δίνω οδηγίες στο παιδί:

Για να δίνω οδηγίες στο παιδί αποτελεσματικά:

1. Τραβάω την προσοχή του παιδιού

Τραβάω την προσοχή του παιδιού με ήρεμο τρόπο επιδιώκοντας βλεμματική επαφή.

2. Εξηγώ στο παιδί το όριο

Όταν είμαι σίγουρη ότι με ακούει, εξηγώ στο παιδί το όριο. Του λέω, δηλαδή, τι να κάνει ή τι να μην κάνει, δίνοντάς του απλή και ξεκάθαρη εντολή με ήρεμο τρόπο, ανάλογα με την ηλικία του και τις δυνατότητές του.

Προσπαθώ να αποφεύγω την προστακτική και τις αρνητικές λέξεις, όπως είναι τα μην, δεν, όχι κ.α., καθώς μπορεί να πεισμώσουν το παιδί. Προτιμώ να χρησιμοποιώ θετική διατύπωση. Αντί να πω στο παιδί τι να μην κάνει, του λέω τι χρειάζεται/επιτρέπεται να κάνει. Αντί να πω: «Μην τρέχεις.», λέω: «Σε παρακαλώ, μπορείς να περπατήσεις δίπλα μου;».

Εξηγώ, επίσης, γιατί χρειάζεται να συμπεριφερθεί με αυτόν τον τρόπο και γιατί δεν πρέπει να συνεχίσει να συμπεριφέρεται όπως κάνει τώρα. Αναφέρω, επίσης, τις συνέπειες της συμπεριφοράς του (φυσικές ή λογικές και όχι τιμωρία). Τι θα συμβεί, δηλαδή, αν τηρήσει το όριο και τι θα συμβεί αν συνεχίσει να συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο, δίνοντάς του μία εναλλακτική για την δεύτερη περίπτωση.

Δίνω εναλλακτικές

Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορώ να αντιμετωπίσω την αρνητική συμπεριφορά του παιδιού, ικανοποιώντας την απαίτησή του υπό όρους και κανόνες. Μπορώ, επίση, να του προτείνω μία εναλλακτική που πιστεύω ότι θα την προτιμήσει ή του δίνω τη δυνατότητα να αποφασίσει ανάμεσα σε 2 επιλογές, που εγκρίνω. Για παράδειγμα, αν δε θέλει να πάει για ύπνο και θέλει να δει τηλεόραση, του προτείνω να διαβάσουμε στο κρεβάτι το αγαπημένο του βιβλίο.

Παράδειγμα

1. Αρχικά, εξηγώ το όριο: Για να πάμε στην παιδική χαρά χρειάζεται να φορέσεις τη ζακέτα σου.
2. Στη συνέχεια, εξηγώ γιατί χρειάζεται να τηρήσει το όριο: Χρειάζεται να φορέσεις ζακέτα για να μην κρυώσεις, γιατί έξω κάνει κρύο.
3. Τέλος, εξηγώ τις συνέπειες της επιλογής του: Εγώ ως γονιός σου δεν μπορώ να σε πάω βόλτα χωρίς ζακέτα και να κρυώσεις, γιατί είμαι υπεύθυνη για σένα. Αν δε θέλεις να φορέσεις ζακέτα, θα μείνουμε σπίτι να παίξουμε μαζί. Εσύ επιλέγεις!

Σ’ αυτό το παράδειγμα, η φυσική συνέπεια της συμπεριφορά του παιδιού είναι το κρυολόγημα. Επειδή δεν είναι μία άμεση συνέπεια, αλλά ούτε και θέλουμε το παιδί να κρυώσει για να του αποδείξουμε γιατί χρειάζεται να φοράει ζακέτα, όταν είναι κρύο, η συνέπεια χρειάζεται να είναι λογική, όπως είναι ότι δε θα πάμε στην παιδική χαρά και θα μείνουμε σπίτι. Η εναλλακτική επιλογή που του δίνεται είναι ότι θα παίξουμε στο σπίτι μαζί.

Δε χρησιμοποιώ ποτέ απειλές του τύπου: «Αν δε φορέσεις τη ζακέτα σου, δε θα φας παγωτό». Κι αυτό γιατί δε βοηθάει το παιδί να κατανοήσει την ιδέα της αιτίας και του αποτελέσματος, αλλά και γιατί, αν δεν το τηρήσουμε, θα φανούμε ασυνεπείς. Η ασυνέπεια δίνει στο παιδί το μήνυμα ότι μπορεί να δοκιμάζει τα όρια που του θέτουμε, καθώς μπορεί να μην είναι σταθερά. Επίσης, κλονίζει την εμπιστοσύνη του στο πρόσωπό μας και του δημιουργεί, όπως ειπώθηκε και παραπάνω, σύγχιση.

3. Δίνω χρόνο στο παιδί να ανταποκριθεί

Μπορώ να επαναλάβω τα παραπάνω για άλλη μία φορά, για να βοηθήσω το παιδί να καταλάβει και του δίνω χρόνο να ανταποκριθεί. Όταν συμμορφώνεται, το αναγνωρίζω και το επαινώ, διευκρινίζοντας τι επαινώ. Για να το επαινέσω, λέω: «Μπράβο που… /Ευχαριστώ που… (μάζεψες τα παιχνίδια σου).» κ.α.. Όταν δε συμμορφώνεται, επαναλαμβάνω την εντολή και το καθοδηγώ. Για παράδειγμα, βάζω το χεράκι του στο παιχνίδι για να το μαζέψει.

4. Επικυρώνω τα συναισθήματά του και τηρώ το όριο που έχω θέσει

Αν το παιδί δε συμμορφωθεί, του λέω ότι το καταλαβαίνω που θέλει να…, και του εξηγώ γιατί χρειάζεται να… και τηρώ το όριο που έχω θέσει. Για παράδειγμα, λέω: «Καταλαβαίνω ότι θέλεις να μείνουμε κι άλλο στην παιδική χαρά, χρειάζεται, όμως, να φύγουμε γιατί…(θα αργήσουμε στο ραντεβού μας κ.λπ..)» και το παίρνω αγκαλιά για να το πάω στο αυτοκίνητο και, όσο κι αν φωνάζει ή κλαίει, παραμένω ήρεμη.

5. Αντιμετωπίζω το ξέσπασμα του παιδιού αποτελεσματικά

Αν το παιδί έχει κάποιο ξέσπασμα, του λέω: «Είμαι εδώ για να σε βοηθήσω. Όταν είσαι έτοιμος/η, έλα να κάνουμε αγκαλιά.» και κάθομαι λίγο πιο πέρα με ήρεμο ύφος μέχρι να του περάσει. Δε φεύγω από τον χώρο για να βλέπει το παιδί ότι είμαι εκεί κοντά. Όταν έρθει για αγκαλιά, το αγκαλιάζω με όλη μου τη ψυχή και όχι διεκπεραιωτικά, όσο κι αν αυτό με έχει ταράξει, καθώς το παιδί το αντιλαμβάνεται.

Όρια στον ύπνο

Σύμφωνα με το National Sleep Foundation (NSF), οι απαιτούμενες ώρες ύπνου και οι συνιστώμενες ώρες να πάει ένα παιδί για ύπνο ανά ηλικία είναι:

Όρια στη χρήση οθονών

Σύμφωνα με την Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρία, ο επιτρεπόμενος χρόνος σε οθόνες όπως η τηλεόραση, ο υπολογιστής, το ταμπλετ, το κινητό τηλέφωνο, ανά ηλικία είναι:

Ακόμα, οι γονείς χρειάζεται να:

• ερευνούμε τα βίντεο και τα παιχνίδια πριν τα επιτρέψουμε.
• απενεργοποιούμε τις οθόνες κατά τη διάρκεια των οικογενειακών γευμάτων και 30-60 λεπτά πριν τον ύπνο.
• μοιραστούμε την εμπειρία της οθόνης μαζί τους. Μπορούμε να εκμεταλλευτούμε αυτή την ώρα για να επικοινωνήσουμε μαζί τους.
• χρησιμοποιήσουμε κατάλληλα λογισμικά που φιλτράρουν την πρόσβαση των παιδιών σε ακατάλληλο περιεχόμενο και ελέγχουν το χρόνο ανά εφαρμογές. Μπορούμε να δοκιμάσουμε το Family Link της Google. Εναλλακτικά, για να περιορίσουμε τον χρόνο, μπορούμε να λέμε στο παιδί: «Μπορείς να δεις μέχρι 2 επεισόδια.», ανάλογα με τη διάρκεια των εκπομπών που βλέπει.
• μάθουμε στο παιδί πώς θα πλογείται με ασφάλεια στο ίντερνετ και στην κοινωνική δικτύωση. Πρέπει να βεβαιωθούμε ότι το παιδί γνωρίζει τους κινδύνους του να μοιράζεται προσωπικές πληροφορίες και φωτογραφίες, όπως και ότι θα πρέπει να σέβεται την προσωπικότητα των ατόμων, μέσα και έξω από το διαδίκτυο.
• κρατήσουμε τις οθόνες σε κοινόχρηστο χώρο, προκειμένου να επιβλέπουν τι συμβαίνει.

Extra tips:

• Όσο νωρίτερα οριοθετηθεί η συμπεριφορά του παιδιού τόσο το καλύτερο για την ανάπτυξη μίας υγιούς προσωπικότητας με αυτοέλεγχο και σεβασμό στους κανόνες της κοινωνίας.
• Οι απαιτήσεις μου από το παιδί θα πρέπει να είναι αναπτυξιακά κατάλληλες. Πρέπει να είμαι σίγουρη ότι αυτό που του ζητάω μπορεί να το κάνει. Δε θέτω υπερβολικά όρια, καθώς θα μεγαλώσω ένα παιδί που θα μάθει να καταπιέζεται, όσο εύκολο και υπάκουο κι αν είναι.
• Οι εντολές θα πρέπει να δίνονται τη σωστή χρονική στιγμή. Η κούραση, η πείνα ή το καινούριο περιβάλλον μπορεί να επηρεάσει.
• Μπορούμε να θέσουμε έναν κανόνα. Λέμε στο παιδί: «Ό,τι χρειάζεται να γίνει, θα το λέω μία φορά.».
• Τα παιδιά λειτουργούν παρορμητικά και συναισθηματικά και θα δοκιμάσουν πολλές φορές να δουν αν ένα όριο, που έχουμε θέσει, ισχύει.
• Δίνω στο παιδί μου ελευθερία αλλά όχι ανεξέλεγκτη.
• Αν θέλω να απαγορεύσω κάτι στο παιδί μου, μπορώ να πω: «Δε θα πας. Εσένα σου έχω εμπιστοσύνη, αλλά δεν έχω σε αυτούς που θα είναι εκεί.». Εξηγώ, δηλάδή, στο παιδί μου γιατί του απαγορεύω να κάνει κάτι και δε λέω απλά: «Γιατί έτσι θέλω.».
• Δίνω στο παιδί τη δυνατότητα να αποφασίζει ανάμεσα σε 2 επιλογές, που εγκρίνω, για θέματα που το αφορούν, ώστε να μπορεί να εκφράσει τη γνώμη του και να μάθει να παίρνει αποφάσεις. Για παράδειγμα, λέω: «Θέλεις να φας φρούτο ή γιαούρτι;».
• Δεν του λέω συνεχώς: «Πρόσεχε θα… (πέσεις, βραχείς, λερωθείς κ.λπ.).» Του εξηγώ και το συμβουλεύω χωρίς να το πιέζω και να το αμφισβητώ συνεχώς. Δείχνω στο παιδί εμπιστοσύνη. Λέγοντάς του συνεχώς να προσέχει, του δίνω το μήνυμα ότι δεν το εμπιστεύομαι.
• Τηρώ με ευλάβεια τα όρια που προτείνουν οι ειδικοί για τη χρήση οθονών. Έτσι, θα αποφύγω τα σοβαρά προβλήματα που δημιουργούν στην ανάπτυξη των παιδιών και στην καθημερινότητα των οικογενειών.

Συμβόλαιο – Κανόνες οικογένειας

Μπορώ να κατεβάσω το δωρεάν για εκτύπωση συμβόλαιο με 6 βασικούς κανόνες του dreamymemoriesProject, που θα βρούμε στο τέλος της σελίδας, που μπορούν να οριοθετήσουν τη συμπεριφορά των παιδιών και να θέσουν τις βάσεις για μία ομαλή καθημερινότητα στο απίτι με τα παιδιά. Οι κανόνες προτείνονται για παιδιά ηλικίας 4+ ετών.

Επόμενο βήμα: Κακή συμπεριφορά παιδιού